CAMBRIDGE/NEW YORK – Het verbeteren van de energie-efficiëntie is ongetwijfeld een goede zaak. Maar efficiëntie mag niet verward worden – zoals soms gebeurt – met sufficiëntie, dat vraagt om beperking van het energieverbruik en dus nauw verbonden is met de degrowth-beweging. De klimaatverandering aanpakken betekent meer doen met minder, niet simpelweg minder doen.
Het idee dat sufficiëntie, en daarmee degrowth, kan dienen als blauwdruk voor het bereiken van onze klimaatdoelen won aan kracht na de COVID-19-lockdowns, toen mensen zich binnenshuis terugtrokken en de wereldwijde kooldioxide-uitstoot sterk daalde, en na de inval van Rusland in Oekraïne, die de bezorgdheid over de energiezekerheid in Europa aanwakkerde. In onze hyperconsumptiemaatschappij, zo luidt het betoog, biedt consumptie afnemende opbrengsten voor menselijk geluk, wat impliceert dat het omarmen van minimalisme een dubbel dividend zou opleveren: milieubehoud en verbeterd welzijn. Volgens deze benadering zouden rijke landen moeten stoppen met het uitbreiden van hun economieën, terwijl zelfs de meest uitgesproken voorstanders van degrowth beweren dat armere landen nog steeds de consumptie en investeringen zouden moeten stimuleren om aan de armoede te ontsnappen.
Als dit te mooi klinkt om waar te zijn, dan is dat omdat dat inderdaad zo is. Eerst een paar verduidelijkingen. Degrowth vraagt om een absolute vermindering van de consumptie en niet alleen om een verschuiving in de samenstelling ervan. Maar zulke verschuivingen – zoals het vervangen van de auto door de fiets voor het woon-werkverkeer – zijn door de geschiedenis heen een constante geweest en wat groene groeistrategieën beogen. Er is zeker niets mis mee om het rustiger aan te doen en ervoor te kiezen om minder te verdienen (en daarbij blijkbaar innerlijke rust te bereiken). Maar je moet niet denken dat dit de sleutel is tot het aanpakken van de klimaatcrisis.
Hier is een eenvoudig gedachte-experiment. Laten we beginnen met de wereldeconomie in een stabiele toestand, niet groeiend of krimpend, en uitgaan van een jaarlijks decarboniseringspercentage van 2,4 procent – onze berekening van het gemiddelde over de afgelopen twee decennia, gebaseerd op economische statistieken van het IMF en emissiegegevens van het Global Carbon Project. In een dergelijke wereld zou de wereldwijde CO2-uitstoot in 2050 met 48 procent zijn gedaald. Hoewel deze hypothetische wereldeconomie nog ver verwijderd is van het doel van een nettonul-uitstoot, zou ze bijna twee keer zo koolstofefficiënt zijn als de huidige.
Stel je nu eens voor dat het koolstofvrij maken volledig afhankelijk zou zijn van het verlagen van de economische output. Om hetzelfde resultaat te bereiken – bijna een halvering van de wereldwijde CO2-uitstoot – zou het mondiale bbp de komende drie decennia elk jaar met vijf procent moeten krimpen. Om dit in perspectief te plaatsen: in 2020, op het hoogtepunt van de pandemie, kromp het mondiale bbp met 2,7 procent. Hoe succesvol de lockdowns ook waren in het vertragen van de verspreiding van COVID-19, ze waren een verschrikkelijke manier om de CO2-uitstoot te verminderen.
Door dit gedachtenexperiment te beperken tot de rijke landen – zoals de degrowthers voorstellen – wordt een zwak betoog een absurd betoog. De economische output in de G7-landen zou alleen al in 2024 met 17 procent moeten krimpen, gevolgd door een jaarlijkse schok ter grootte van de Grote Depressie. Tegen 2030 zou de koopkracht in de G7 ruwweg gelijk zijn aan die van Zuid-Soedan vandaag. Hoeveel klimaatbewuste westerse consumenten zouden bereid zijn om dit te verdragen?
Bovendien is dit gedachte-experiment noodzakelijkerwijs beperkt. Onze hypothetische situatie begon met een economie zonder groei, terwijl de afgelopen twee decennia het wereldwijde bbp per hoofd van de bevolking jaarlijks met 6,8 procent is gegroeid. In combinatie met een toename van de bevolking heeft deze gestage groei bijgedragen aan een stijgende in plaats van een dalende CO2-uitstoot. Niets minder dan een revolutie in schone energie, compleet met schone transportsystemen en industrie, zal het klimaatschip doen keren. Bovendien vereist het bereiken van een netto-nuluitstoot biljoenen dollarsaan investeringen, die zullen bijdragen aande economische groei in plaats van die te verminderen of zelfs negatief te maken.
Dat wil niet zeggen dat het verbeteren van de energie-efficiëntie zinloos is. In 2007 namen de Verenigde Staten een wet aan die hielp gloeilampen geleidelijk uit te bannen. Zoals de beroemde marginale reductiekostencurve van McKinsey uit 2010 aantoont, waren er grote geldbesparingen verbonden aan de overstap van gloeilampen naar LED-lampen. Maar dit betekent niet dat de verandering vanzelf zou zijn gegaan. In plaats daarvan was duidelijk dat het beleid zichzelf terugbetaalde, waarbij Amerikanen vrij waren om het overgebleven geld uit te geven of te sparen. Hoe dan ook, economische groei was onvermijdelijk.
Het groeipotentieel van grootschalige efficiëntieverbeteringen is aanzienlijk groter dan dat van de overstap naar LED-lampen. In feite is het efficiënter gebruiken van beperkte inputs de definitie van economische productiviteit – wat op zijn beurt de groei stimuleert. Om onze economieën sneller koolstofvrij te maken, moeten groene technologieën bovendien veel sneller worden ingevoerd. Om een klimaatcatastrofe af te wenden is meer groei nodig, niet omdat een alsmaar toenemend bbp – zelf een fundamenteel ontoereikende metriek – het einddoel is, maar omdat het het resultaat is van het snel genoeg terugdringen van de uitstoot.
Alessio Terzi, docent aan de universiteit van Cambridge en Sciences Po, is econoom bij de Europese Commissie en auteur van Growth for Good: Reshaping Capitalism to Save Humanity from Climate Catastrophe(Harvard University Press, 2022). Gernot Wagner, klimaateconoom aan de Columbia Business School, is de auteur van het recent verschenen Geoengineering: The Gamble (Polity, 2021).
CAMBRIDGE/NEW YORK – Het verbeteren van de energie-efficiëntie is ongetwijfeld een goede zaak. Maar efficiëntie mag niet verward worden – zoals soms gebeurt – met sufficiëntie, dat vraagt om beperking van het energieverbruik en dus nauw verbonden is met de degrowth-beweging. De klimaatverandering aanpakken betekent meer doen met minder, niet simpelweg minder doen.
Het idee dat sufficiëntie, en daarmee degrowth, kan dienen als blauwdruk voor het bereiken van onze klimaatdoelen won aan kracht na de COVID-19-lockdowns, toen mensen zich binnenshuis terugtrokken en de wereldwijde kooldioxide-uitstoot sterk daalde, en na de inval van Rusland in Oekraïne, die de bezorgdheid over de energiezekerheid in Europa aanwakkerde. In onze hyperconsumptiemaatschappij, zo luidt het betoog, biedt consumptie afnemende opbrengsten voor menselijk geluk, wat impliceert dat het omarmen van minimalisme een dubbel dividend zou opleveren: milieubehoud en verbeterd welzijn. Volgens deze benadering zouden rijke landen moeten stoppen met het uitbreiden van hun economieën, terwijl zelfs de meest uitgesproken voorstanders van degrowth beweren dat armere landen nog steeds de consumptie en investeringen zouden moeten stimuleren om aan de armoede te ontsnappen.
Als dit te mooi klinkt om waar te zijn, dan is dat omdat dat inderdaad zo is. Eerst een paar verduidelijkingen. Degrowth vraagt om een absolute vermindering van de consumptie en niet alleen om een verschuiving in de samenstelling ervan. Maar zulke verschuivingen – zoals het vervangen van de auto door de fiets voor het woon-werkverkeer – zijn door de geschiedenis heen een constante geweest en wat groene groeistrategieën beogen. Er is zeker niets mis mee om het rustiger aan te doen en ervoor te kiezen om minder te verdienen (en daarbij blijkbaar innerlijke rust te bereiken). Maar je moet niet denken dat dit de sleutel is tot het aanpakken van de klimaatcrisis.
Hier is een eenvoudig gedachte-experiment. Laten we beginnen met de wereldeconomie in een stabiele toestand, niet groeiend of krimpend, en uitgaan van een jaarlijks decarboniseringspercentage van 2,4 procent – onze berekening van het gemiddelde over de afgelopen twee decennia, gebaseerd op economische statistieken van het IMF en emissiegegevens van het Global Carbon Project. In een dergelijke wereld zou de wereldwijde CO2-uitstoot in 2050 met 48 procent zijn gedaald. Hoewel deze hypothetische wereldeconomie nog ver verwijderd is van het doel van een nettonul-uitstoot, zou ze bijna twee keer zo koolstofefficiënt zijn als de huidige.
Stel je nu eens voor dat het koolstofvrij maken volledig afhankelijk zou zijn van het verlagen van de economische output. Om hetzelfde resultaat te bereiken – bijna een halvering van de wereldwijde CO2-uitstoot – zou het mondiale bbp de komende drie decennia elk jaar met vijf procent moeten krimpen. Om dit in perspectief te plaatsen: in 2020, op het hoogtepunt van de pandemie, kromp het mondiale bbp met 2,7 procent. Hoe succesvol de lockdowns ook waren in het vertragen van de verspreiding van COVID-19, ze waren een verschrikkelijke manier om de CO2-uitstoot te verminderen.
Door dit gedachtenexperiment te beperken tot de rijke landen – zoals de degrowthers voorstellen – wordt een zwak betoog een absurd betoog. De economische output in de G7-landen zou alleen al in 2024 met 17 procent moeten krimpen, gevolgd door een jaarlijkse schok ter grootte van de Grote Depressie. Tegen 2030 zou de koopkracht in de G7 ruwweg gelijk zijn aan die van Zuid-Soedan vandaag. Hoeveel klimaatbewuste westerse consumenten zouden bereid zijn om dit te verdragen?
SPRING SALE: Save 40% on all new Digital or Digital Plus subscriptions
Subscribe now to gain greater access to Project Syndicate – including every commentary and our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – starting at just $49.99.
Subscribe Now
Bovendien is dit gedachte-experiment noodzakelijkerwijs beperkt. Onze hypothetische situatie begon met een economie zonder groei, terwijl de afgelopen twee decennia het wereldwijde bbp per hoofd van de bevolking jaarlijks met 6,8 procent is gegroeid. In combinatie met een toename van de bevolking heeft deze gestage groei bijgedragen aan een stijgende in plaats van een dalende CO2-uitstoot. Niets minder dan een revolutie in schone energie, compleet met schone transportsystemen en industrie, zal het klimaatschip doen keren. Bovendien vereist het bereiken van een netto-nuluitstoot biljoenen dollarsaan investeringen, die zullen bijdragen aande economische groei in plaats van die te verminderen of zelfs negatief te maken.
Dat wil niet zeggen dat het verbeteren van de energie-efficiëntie zinloos is. In 2007 namen de Verenigde Staten een wet aan die hielp gloeilampen geleidelijk uit te bannen. Zoals de beroemde marginale reductiekostencurve van McKinsey uit 2010 aantoont, waren er grote geldbesparingen verbonden aan de overstap van gloeilampen naar LED-lampen. Maar dit betekent niet dat de verandering vanzelf zou zijn gegaan. In plaats daarvan was duidelijk dat het beleid zichzelf terugbetaalde, waarbij Amerikanen vrij waren om het overgebleven geld uit te geven of te sparen. Hoe dan ook, economische groei was onvermijdelijk.
Het groeipotentieel van grootschalige efficiëntieverbeteringen is aanzienlijk groter dan dat van de overstap naar LED-lampen. In feite is het efficiënter gebruiken van beperkte inputs de definitie van economische productiviteit – wat op zijn beurt de groei stimuleert. Om onze economieën sneller koolstofvrij te maken, moeten groene technologieën bovendien veel sneller worden ingevoerd. Om een klimaatcatastrofe af te wenden is meer groei nodig, niet omdat een alsmaar toenemend bbp – zelf een fundamenteel ontoereikende metriek – het einddoel is, maar omdat het het resultaat is van het snel genoeg terugdringen van de uitstoot.
Alessio Terzi, docent aan de universiteit van Cambridge en Sciences Po, is econoom bij de Europese Commissie en auteur van Growth for Good: Reshaping Capitalism to Save Humanity from Climate Catastrophe(Harvard University Press, 2022). Gernot Wagner, klimaateconoom aan de Columbia Business School, is de auteur van het recent verschenen Geoengineering: The Gamble (Polity, 2021).